شاید تا به حال اسم کلید مینیاتوری به گوش شما خورده باشد. در این مقاله از سایت برق جوان همه چیز در رابطه با فیوز مینیاتوری های کاربردی گفته شده است، اگر میخواهید بدانید فیوز مینیاتوری چیست و با انواع فیوزهای مینیاتوری و کاربرد آنها آشنا شوید تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
فیوز مینیاتوری چیست؟
کلید مینیاتوری یا به عبارت دیگر فیوز برق، فیوز مینیاتوری (Miniature Circuit Breaker) که اختصاراً MCB نيز شناخته می‌شود،در واقع يک کلید الکتريکی و يکی از قطعات بسيار مهم، پرکاربرد، محافظ و ایزولاسیون در مدارهای الکتريکی است که در سيم کشی خانه ها، موتورها، مدارهای کنترل، سيستم های روشنايي و … به کار رفته است.
در صورت بروز اضافه جریان و یا اتصال کوتاه، فیوز مینیاتوری جريان برق را قطع کرده و از آسيب به وسايل برقی و ديگر سيم کشی‌ها جلوگيری می‌کند. امروزه به جای فیوزهای معمولی از کلیدهای مینیاتوری در شبکه‌های برقی با ولتاژ پايين استفاده می‌شود زيرا کارایی بیشتری از سایر محافظ ها در دسته خود دارند.
ویژگی های فیوز مینیاتوری چیست؟
1. حفاظت و قطع اتومات انواع مدارهای الکتریکی، روشنایی ساختمان ها، موتورها و ترانسفورماتورهای الکتریکی
2. رنج گسترده جریان فیوز مینیاتوری
3. امنیت عملکرد ومحافظت از مدارات در برق صنعتی و خانگی
4. قابل استفاده در تمامی صنایع و مصرف خانگی
5. دقت بالای فیوز مینیاتوری
6. امنیت پیوسته سیستم
7. حفاظت انسان در مقابل تماس غیر مستقیم با سیستم های زمین TN، IT
بررسی اجزای تشکیل دهنده کلید مینیاتوری
اجزای تشکیل دهنده فیوزها عبارتند از؛ یک سیم حرارتی که در مدار جریان قرار گرفته و به ازای میزان جریان به خصوصی در زمان معین می‌سوزد. عملکرد صحیح فیوز نه فقط تابع دقت در مرحله ساخت آن میباشد، بلکه همچنین به استفاده درست و نگهداری صحیح پس از نصب نیز بستگی دارد. چنانچه فیوز در مدار به درستی به کار گرفته نشود، احتمال وارد آمدن خسارت جدی به تجهیزات گران قیمت مدار نیز وجود دارد.
پایانه
قسمت‌هایی از فیوز را که برای اتصالات الکتریکی مدار خارجی تعبیه شده اند، پایانه می‌نامند.
پایه فیوز
قسمت‌های ثابت یک فیوز را گویند که مجهز به ترمینال‌هایی برای اتصال به مدار خارجی می‌باشند و در مورد بعضی از انواع فیوزهای موجود، قسمت پایه دارای روپوش محافظتی نیز میباشد. فیوز وقتی قادر به حفاظت از مدار است که در مسیر فاز و ابتدای مدار نصب شود.
کنتاکت های پایه فیوز
به قسمت‌های هادی پایه فیوز گفته می‌شود، که با کنتاکت‌های کلاهک فیوز یا رابط فیوز در ارتباط هستند.
کلاهک فیوز
قسمت جداشدنی فیوز است که حامل رابط فیوز میباشد و خارج کردن و تعویض آن را راحت تر می‌نماید.
کنتاکت های کلاهک فیوز
برای اتصال به کنتاکت های رابط فیوز و نیز اتصال به کنتاکت پایه فیوز طراحی شده است.
نگهدارنده فیوز
مجموع پایه فیوز و کلاهک فیوز را نگهدارنده فیوز می‌نامند.
رابط فیوز
به قسمتی از فیوز گفته می‌شود که شامل المان فیوز بوده و پس از عمل کردن فیوز برای آماده سازی مجدد آن، باید تعویض گردد.
کنتاکت های رابط فیوز
برای اتصال رابط فیوز به کنتاکت های پایه فیوز و کنتاکت های کلاهک فیوز طراحی گردیده است.
المان یا سیم فیوز
به بخشی از فیوز گفته می‌شود که هنگام عملکرد فیوز ذوب می‌گردد.
شاخص فیوز
به قسمتی از فیوز گفته می‌شود که مشخص می‌کند، فیوز سالم بوده یا درست عمل کرده است. شاخص فیوز را با توجه به جریان نامی فیوز، به رنگ‌های مختلف می‌سازند.
کاربردهای کلید مینیاتوری
کلیدهای مینیاتوری با توجه به حفاظت هایی که انجام می دهند، کاربری های بسیاری دارند و به طور کلی کاربردهای کلید مینیاتوری به صورت زیر است:
- انتهای خط توزیع سیستم های ولتاژ ضعیف
- در ورودی تابلو برق های خانگی
- حفاظت مصارف روشنایی ساختمان ها
- حفاظت مدارات موتورهای الکتریکی
- کاربردهای صنعتی نظیر مدارات قدرت موتورها و ترانسفورماتورها
- سیستم های گرمایشی
- حفاظت از مدارات ترانسفورماتورهای الکتریکی
- حفاظت مدارات PLC
- حفاظت از قطعات نیمه هادی
- همراه با کلید حفاظت جان برای قطع کردن جریان نشتی مدارات به کار می رود.
انواع کلید مینیاتوری
فیوز های مینیاتوری از نظر کاربرد به چند بخش تقسیم می شوند:
کلید مینیاتوری تیپ B روشنایی
این کلید ها به کلید های تندکار معروف هستند و برای تاسیسات روشنایی صنعتی و ساختمان های مسکونی استفاده می شود و در مقابل جریان اضافی سریع واکنش نشان می دهند. در حقیقت کلید های مینیاتوری تیپ B برای بارهای مقاومتی یا القایی کوچک استفاده می شوند. هنگامی که جریانی بار 3 تا 5 برابر جریان نامی از مدار بگذرد این کلید ها جریان برق را قطع می کنند در نتیجه برای مصارف خانگی بسیار موثر و پر کاربرد هستند.
کلید مینیاتوری تیپ C موتوری
این کلید ها به کلید های کند کار معروف هستند و در تأسیسات تجاری و صنعتی به کار می روند. هنگامی که جریانی با بار 5 تا 10 برابر جریان نامی از مدار بگذرد این کلید ها برق را قطع می کنند. معمولاً برای موتورهای کوچک یا لامپ های فلورسنت به کار می‌رود. زمان قطع برق توسط کلید مینیاتوری تیپ C از تیپ B بیشتر است. زمانی که اتصال کوتاه زیاد رخ می دهد همچنین برای بارهای القایی زیاد از این کلید ها استفاده می کنند.
کلید مینیاتوری تیپ D ترانسفورماتوری
این کلید ها برای مصارف صنعتی خاص مانند مولد های اشعه ایکس و یا ترانسفورماتورها و تجهیزات جوشکاری صنعتی و موتورهای سیم پیچی بزرگ به کار می رود. هنگامی که جریانی با بار 10 تا 20 برابر جریان نامی از مدار بگذرد این کلید ها جریان برق را قطع می کنند. زمان قطع برق توسط کلید مینیاتوری تیپ D از همه بیشتر است.
کلید مینیاتوری تیپ K قدرت
این کلید ها برای حفاظت مدارهای قدرت ، ترانسفورماتور و موتور ها به کار می رود. حساسیت این کلید به جریان اضافی بیشتر است و سریع تر از سایر کلید ها برق را قطع می کند. اما هنگام اتصال کوتاه مانند تیپ D و C عمل می کند.
کلید مینیاتوری تیپ Z بسیار حساس
این کلید ها هنگامی که جریان عبوری از جریان نامی بیشتر باشد به سرعت برق را قطع می کند. کلید مینیاتوری تیپ Z در مقایسه با سایر تیپ ها هنگام عبور جریان اضافی و هنگام اتصال کوتاه سریع تر برق را قطع می کند در نتیجه در مدارهایی با حساسیت بسیار بالا به کار می رود.
تفاوت فیوز مینیاتوری و فشنگی چیست؟
در فیوزهای فشنگی سیم حرارتی سطح جریان مدار را کنترل می‌کند و بعد از اضافه بار و یا اتصال کوتاه، فیوز دیگر قابل استفاده نیست و باید تعویض گردد و این یکی از معایب این دسته فیوزها می‌باشند در حالی که انواع فیوز مینیاتوری بعد از قطع قابل استفاده هستند.
یکی دیگر از مزیت‌های انواع فیوز مینیاتوری نسبت به فیوز فشنگی دقت عملکرد و حساسیت بالاتر میباشد. علاوه بر این فیوز مینیاتوری از نظر الکتریکی ایمن‌تر است و در شبکه‌های ولتاژ پایین بیشتر به کار برده می‌شود. درون فیوز فشنگی یک المان حرارتی تعبیه شده است که در صورت عبور شدت جریان غیرمجاز در یک دوره زمانی مشخصی ذوب شده و مدار قطع می‌گردد. اگر بخواهیم بین فیوز فشنگی یا مینیاتوری یکی را انتخاب کنیم اغلب فیوز مینیاتوری ترجیح داده می‌شود.
نحوه نصب کلید مینیاتوری به چه صورت است ؟
به طور کلی سیم فاز و نول از کنتور اصلی توسط سیم 6 وارد جعبه فیوزی که داخل خانه قرار دارد می‌شود. از پایین هر مینیاتوری را به دیگری وصل می کنیم و فاز اصلی را از بالا به مینیاتوری اول متصل می‌کنیم تا به عنوان کلید اصلی برق عمل کند. سپس نول اصلی را به بقیه نول‌های درون جعبه مینیاتوری متصل می‌کنیم. سیم‌های فاز هر بخش از خانه به یکی از کلید مینیاتوری متصل می‌شود که در صورت قطع کلید، جریان برق در تمامی بخش متصل شده قطع می‌شود.